کتاب تاریخ مغول | عباس اقبال آشتیانی

کتاب تاریخ مغول اثر عباس اقبال آشتیانی

کتاب تاریخ مغول اثر عباس اقبال آشتیانی به ظهور و سقوط امپراطوری مغول از منظر تاریخی، سیاست، مسائل اجتماعی و فرهنگی و… طی دو قرن و نیم می پردازد. این کتاب شامل مقدمه و نه فصل است. فصل اول به طور خلاصه به اوضاع طبیعی و جغرافیای آسیای مرکزی و شرقی طایفه‌های ترک و مغول پرداخته است. فصل دوم تا هفتم به طور مفصل به ظهور چنگیز خان و ویژگی‌های شخصیتی او و سلطنت و سیاست جانشین‌های او پرداخته است. فصل هشتم ضعف و سست شدن پایه‌های حکومت را برشمرده و فصل نهم علم، فرهنگ، صنایع و ادبیات این دو قرن و نیم را مورد تحلیل قرار داده است.

بر آمدن چنگیز خان و پایه گذاری امپراطوری مغول

چنگیز خان که اصل اسم مغولی او تموچین است در حدود سال ۱۱۶۲ میلادی در مغولستان تولد یافته و پدرش یسوکای بهادر رئیس و خان قبیله قیات از قبایل مغول بوده است .
اجداد چنگیز خان و طوایف مطیع ایشان از مدتها پیش از ایام پدر او خراجگزار امپراطوران چین شمالی بودند و با اکراه بسیار به سرداران ایشان باج می دادند. یسوکای بهادر که مردی کافی و رشید بود در ایام ریاست خود طوایف مغولی را که در جوار یورت قبیله او سر می کردند به اطاعت در آورد و تا آنجا اقتدار و اهمیت پیدا کرد که امپراطور چین از بسط قدرت او در وحشت افتاد و جماعتی را به جلوگیری او فرستاد.

ولی یسوكای بهادر غالب آمد و بزودی طوق رقیت را از گردن قبیله خود برداشته در کارها مستقل شد و اساس دولت بزرگی را که پسرش تموچین بوجود آورد ریخت. تموچین سیزده ساله بود که پدرش وفات یافت و چون جماعتی از مغول اطاعت او را گردن ننهادند دچار زحمت شد و پس از تحمل مشقات بسیار بردشمنان غلبه کرد.

سپس پیش رئیس قبیله کرائیت که او نگ خان نام داشت و پیرو مذهب مسیح بود رفت، اونگ خان به خاطر دوستیی که با پدر تموچین داشت او را پیش خود محترم می داشت و زیر بار امر امپراطور چین برای دفع و سرکوبی او نم یرفت ولی این دوستی زیاد دوامی نیاورد، چون تموچین روز بروز قویتر می شد و اونگ خان از بیم آنکه مبادا روزی از عهدۀ او بر نیاید بحیله درصدد ساختن کار او برآمد. اما تموچین از خیال او مسبوق شد و با اتباع خود هجرت کرد.

اونگ خان قشون به عقب تموچین فرستاد و بین طرفین نزاع در گرفت و تموچین غلبه یافت و خان قبیله کرائیت کشته شد این واقعه بر شوکت واسم و اعتبار تموچین افزود و بسیاری از قبایل دیگر حکم او را پذیرفته زیر فرمانش در آمدند و از این تاریخ به چنگیز خان معروف شد.