ماکس وبر و بوروکراسی – کلاسیک
ماکس وبر(Max Weber) در 21 آوریل سال 1864 در ارفورت آلمان چشم به جهان گشود. وبر در سال 1882 خانه را به قصد تحصیل در رشته حقوق در دانشگاه هیدلبرگ ترک کرد. بعد از دو سال مطالعه در این دانشگاه به خدمت سربازی رفت. توانایی زیاد وبر برای منسجم کردن تلاش های علمی اش، به همراه استعداد فوق العاده اش منجر به پیشرفت کاری سریع برای او شد و تنها بعد از یک سال فعالیت در برلین به عنوان استاد اقتصاد سیاسی در دانشگاه فرایبورگ پذیرفته شد.
وبر با شروع جنگ جهانی اول در سال 1914، بنابر اعتقاد های ملی گرایانه اش، به عنوان یک افسر به اداره بیمارستان های نظامی پرداخت. او در سال های پایانی عمرش به تدریس در دانشگاه مونیخ ادامه داد و سرانجام در سال 1920 در سن 56 سالگی بر اثر بیماری سل چشم از جهان فرو بست.
افکار و نظریه های وبر، تاثیر عمده ای بر رشته های مدیریت وجامعه شناسی سازمانها داشت. این افکار تا حدودی در واکنش به کاستیهای سازمانهای هم عصر خودش شکل گرفت. دولت وقت آلمان، موضوع مورد مطالعه وبر بود. وی بر این باور بود که افراد به دلیل موقعیت اجتماعی خاص و وجهه و اعتبارشان اقتدار می یابند و در منصبهای اصلی و مهم ساختار اجتماعی آلمان قرار می گیرند، نه به دلیل تواناییها و شایستگی هایشان، به همین دلیل مدعی بود سازمانها با همه ظرفیت و توان خود کار نمی کنند. وبر براین باور بود که سازمانها در حالت بوروکراسی بهتر عمل می کنند و از منابع نیز به طور کارا استفاده می شود و عدالت و انصاف در برخورد با کارکنان و ارباب رجوع رعایت می گردد.
گرچه وبر تعریف خاصی از بوروکراسی ارائه نداده است، اما تعبیر کلی وی این است که بوروکراسی شکل سازمانی اداره عقلایی امور می باشد. به اعتقاد وی بوروکراسی یک ساختار سازمانی با وظایف مشخص و روابط سلسله مراتبی بین کارکنان است. تصمیمات در درون بوروکراسی مطابق با قوانین، رویه ها و خط مشی های موجود اتخاذ می شوند. بوروکراسی ها به دنبال کسب اهداف عقلایی با کارایی بیشتر هستند. آن ها دارای نوعی از قدرت هستند که وبر آن را قدرت قانونی یا عقلایی نامید.
وبر دو نوع قدرت را شناسایی کرد که به اعتقاد او جزء خصوصیات یک بوروکراسی نیستند:
1- قدرت کاریزماتیک: مبتنی بر ويژگی های شخصی فرد است. وبر نام اين حالت و يا روش رهبری را از لغت يونانی كريزما (فر، تفضل) گرفت.
2- قدرت سنتی: در آن اقتدار رهبر از شان و مقامی كه به ارث برده نشات می گيرد و قلمرو اختيارات او را آداب و رسوم تعيين می كند.
به اعتقاد وبر بوروکراسی در شکل ایده آلش دارای ویژگی های زیر است :
1- وظایف کاملا تعریف شده و تخصصی یا تقسیم کار در بوروکراسی
2- استفاده از قدرت قانونی
3- وجود سلسله مراتب در مشاغل
4- وجود قوانين و رويه های مكتوب
5- وجود متخصصان ماهر و آموزش ديده
6- انتصاب كاركنان بر اساس ويژگی های تخصصی
7- ارتقاء بر مبنای شايستگی تخصص
8- داشتن مسير شغلی كاملاً مشخص
