کتاب کلیات سعدی
کتاب کلیات سعدی به مجموعه تمامی آثار سعدی در چارچوب یک یا چند مجلّد اطلاق میشود. در یک دستهبندی میتوان آثار سعدی را به دو دسته منثور و منظوم تقسیم کرد. غرض از آثار منثور، آثاری است که به نثر نگاشته شدهاند مانند بخش اعظم گلستان سعدی که البته در لابهلای این اثر بزرگ و جهانی، آیاتی از قرآن، احادیث اسلامی و نیز ابیاتی به فراخور نثر آورده شدهاست. دسته دوم آثار منظوم، دربردارنده بوستان سعدی، ‘غزلیات (فارسی و عربی)، قصاید و ملمعات و چند عنوان دیگر است.
کلیات سعدی بارها در خارج و داخل ایران در شکلهای مختلف به چاپ رسیده است.
آثار جمع شده در کتاب کلیات سعدی
ترتیبی که از قدیم برای آوردن آثار متعدد سعدی در دیوانش معمول بودهاست به این شکل است:
– رسایل منثور، که به ترتیب خود شامل رساله اوّل، مجالس پنجگانه، رساله دوم رساله چهارم، رساله پنجم و رساله ششم میشود.
– گلستان، که خود گلستان اثری منثور با دیباچهای دربر دارنده ثنا و ستایش خداست و پس آنگاه به هشت باب تقسیم میشود.
– بوستان، اثر منظوم مشهور سعدی و شروع شونده با دیباچهای در ثنای خدا و سپس مدح حضرت محمد و چند شخص دیگر نظیر ابوبکربن سعدبن زنگی. بوستان به ده باب تقسیم میشود.
قصاید فارسی و عربی
– مراثی
– ملمعات
– مثلثات (اشعاری که در آن سه زبان سروده شدهاست)
– ترجیعات
– مجموعه غزلهای سعدی در ذیل عناوینی چون طیبات، بدایع و خواتیم و غزلیات قدیم
– چند قطعه و رباعیات و مفردات.
محمدعلی فروغی در ترتیب دادن غزلهای دیوان سعدی، حرف آخر قافیه را مدنظر قرار دادهاست و بعد آن به تقدم و تأخر حرف ماقبل آخر قافیه دقت فرمودهاست. به این ترتیب هرکس برای دسترسی به غزل مدنظرش با دانستن حرف آخر بیت به راحتی و بدون نیاز به فهرست میتواند به غزل دسترسی پیدا کند.
از دیگر مصححان مشهور دیوان سعدی و آثار وی میتوان به دکتر غلامحسین یوسفی، حسن انوری و حبیب یغمایی اشاره کرد.