نادیا اثر آندره برتون
کتاب نادیا (Nadja) اثر آندره برتون اولین و شاید بهترین داستان عاشقانه سورئال است که به ماجرای رابطه نویسنده با دختری در شهر پاریس می پردازد. نادیا: آن گونه که در کتاب توصیف شده، با تعریف برتراند راسل از الکتریسیته مطابقت دارد: «بیش از آنکه وجود باشد، رویداد است»، به عبارت دیگر، نادیا بیش از آنکه شخص باشد، طریقه ای است که کنش افراد را شکل می دهد.
برتون او را بسان نوعی حالت ذهنی، احساس نسبت به واقعیت و بینش توصیف کرده است، و خواننده گاهی از خود می پرسد آیا اصلاً این زن وجود دارد؟ علی رغم همه اینها، نادیا به رمان شکل و ساختار می بخشد. به گفته سیمون دوبوار، «نادیا چنان شگفت انگیز و مسحور کننده از قید هرگونه پایبندی به ظواهر آزاد و رهاست که گویی خرد و قانون را یکسان خوار می شمارد.»
آندره برتون برای بازگویی شرح برخوردش با این زن جوان عجیب و «شگفتی های» پیامد آن، از لحن واقع بینانه و عینی گرایانه گزارشهای پزشکی، که برایش آشنا بودند، بهره می گیرد. این عدم وابستگی ظاهری، نبوغ «یا فراست» نامتعارف نادیا را چشمگیرتر و تکان دهنده تر جلوه می دهد، و چنین می نماید که دنیای درونی اش آنقدر توش و توان دارد که نه فقط با عالم عادی روزمره درگیر شود و در امورش مداخله کند، بلکه حتی اصل علیت را که از ارکان این عالم است، سخت دچار اختلال می سازد: رویدادهای تصادفی اغراق آمیز، پیش بینی هایی که فوراً تحقق می پذیرند، روشن بینی فوق عادی؛ گویی نادیا – معصومانه و در نهایت بی خبری – اختیار جهان هستی را به دست دارد و آن را به بازی می گیرد.
به اعتراف شخص، برتون او ندانست و نتوانست پاسخگوی عشق نادیا به خود باشد ـ و نه حتی آنچه را در وجود این زن مبهوتش می کرد و مایه شگفتی اش می شد تمام و کمال بپذیرد: قاطعانه، به «چیزهای پیش پا افتاده هستی، کمترین اهمیتی ندهد، هرگز سرشت سرکش زن را مهار نکند و آزاد منشی اش را به هیچ چیز مقید نسازد.
پس از آنکه پیوند می گسلند و به برتون خبر می رسد نادیا دیوانه شده، نمی تواند از این پرسش که آیا در سقوط او به ورطه جنون مقصر بوده است خویشتن را برهاند و تردیدی عذاب آور به ذهن و جانش می افتد.
– نادیا مانند ملوسینا که او آرزو میکرد ایفاگر نقشش باشد ـ بسان یکی از حوریان هوایی بر برتون ظاهر می گردد که مجازیم لحظه ای از لطف و موهبت همنشینی شان برخوردار شویم، بی آنکه هرگز قصد به انقیاد کشیدنشان را داشته باشیم».
این کتاب، در مبارزه جویی با هرگونه توصیف روایی، با عکسهای مکانها و اشخاص مرتبط با روایت مصور شده است، و چند تا از نقاشیهای نادیا هم این تصاویر را تکمیل می کنند.
