زندگینامه و آثار علی اشرف درویشیان
علی‌اشرف درویشیان، سوم شهریور ماه سال۱۳۲۰ در محله آبشوران کرمانشاه به دنیا آمد. پدرش اوستا سیف‌الله آهنگری بود، مغازه‌اش را از دست داد و مجبور شد به شغل‌هایی مانند شاگرد شوفری، باغبانی، قصابی و… روی بیاورد. به همین دلیل درویشیان در فقر کامل بزرگ شد و بعدها خاطرات و تصویرهای آن روزهای سخت الهام‌بخش نوشته‌هایش شد.
درویشیان طبق بخشنامه‌ای، با این مفاد که هر معلم با ۱۰ سال سابقه، میتواند درکنکور شرکت کند و به دانشسرای عالی برود؛ درکنکور شرکت کرد و قبول شد. در سال ۱۳۳۷ دانشسرای مقدماتی را به پایان رساند و بعد از آن به عنوان معلم به روستاهای اطراف کرمانشاه و گیلان‌غرب رفت.
در سال ۱۳۴۵ وارد دانشگاه تهران شد و دوره کارشناسی‌اش را در رشته ادبیات فارسی گذراند. سپس در رشته “روان‌شناسی تربیتی” مدرک کارشناسی ارشدش را گرفت و همزمان در دانشسرای عالی تهران در رشته “مشاوره و راهنمای تحصیلی” مشغول به تحصیل شد.
علی اشرف درویشیان کار نویسندگی را با چاپ مقاله «صمد جاودانه شده» در مجله جهان نو در سال ۱۳۴۸ (ش) آغاز نمود. وی مقاله مذکور را به مناسبت یکمین سال درگذشت «صمد بهرنگی» در مجله مذکور به چاپ رساند و در آن از نوشته ها و آثار «بهرنگی» و ایده هایش به خوبی یاد کرده است. این مقاله در سال ۱۳۵۲ به صورت یک کتاب توسط انتشارات توپ به چاپ رسید و پس از آن نوشته های «درویشیان» یکی پس از دیگری چاپ و منتشر شد و با استقبال مردم کتابخوان مواجه گردید.
درویشیان قبل از انقلاب نوشته‌هایش را با نام مستعار “لطیف تلخستانی” منتشر می کرد. او در داستان‌هایش تصویرگر زندگی اجتماعی خود و هم‌نسلانش بود و سالها معلمی در روستاهای محروم، تاثیر به‌سزایی در شکل‌گیری داستان‌هایش دارد. او اولین داستانش را در زندان دیزل‌آباد کرمانشاه نوشت که هرگز منتشر نشد. اولین نوشته‌ای که از او چاپ شد “صمد جاودانه شد” بود، که ابتدا درمجله “جهان نو” چاپ شد و بعدها به صورت جزوه-کتاب در آمد.
درویشیان، راوی رنج‌های مردم بود. درویشیان با تمام آثارش افشاگر نابرابری‌ها، فاصله طبقاتی و ستمی بود که به توده جامعه روا می شد. او در آرزوی عدالت اجتماعی و از بین رفتن نابرابری‌ها بود، و آزادی و عدالت را لازم و ملزوم یکدیگر می دانست. بدون برابری، آزادی مفت نمی‌ارزد و بدون عدالت اجتماعی، دموکراسی ارزشی ندارد و عوامفریبانه است.
” بخشی ا متن زندگینامه خود نوشت درویشیان: “اول باری که در کرمانشاه نوشابه پپسی خریدیم خوب یادم است.
نوشابه تازه آمده بود. رفتیم به مادرمان گفتیم، یک چیزی آمده توی شیشه. یک نفر خورد اشکش آمد و چشمش را گرفت و یک آروغ هم زد. مادرمان گفت، ای بدبختی این دیگر چه چیز است؟ قبول کرد برویم بخریم. یک قران و دو قران پول جمع کردیم و رفتیم خریدیم. مادرمان وقتی خورد گفت، این به درد ما نمی‌خورد. این برای رفع تفریح است. برای سیری نیست. همیشه از همین تعبیر استفاده می‌کرد و می‌گفت فلان چیز برای رفع تفریح است”.
انتشار آثار علی‌اشرف درویشیان، چه قبل از انقلاب ۱۳۵۷، و چه بعد از آن با مشکلاتی مواجه بود. درویشیان در زمان حکومت پهلوی بین سالهای ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۷ برای نوشتن کتاب “از این ولایت” و فعالیتهای سیاسی، سه بار دستگیر و ممنوع‌القلم شد. این کتاب دو سال بعد ازمعلم شدنش درگیلا‌ن‌غرب نوشته شد و اولین کتاب داستانش بود.
درویشیان کتاب “فصل نان” را در سال ۱۳۵۷ و زمانی که در زندان بود نوشت و آن را به همسرش “شهناز دارابیان” داد تا در بیرون منتشر کند. این کتاب به عنوان کتاب برگزیده شورای کتاب کودک ایران برگزیده شد…
بررسی آثار درویشیان
از این ولایت
کتابی است مشتمل بر دوازده قصه( ندارد، سه خم خسروی، قبرگبری، گازولک هتاو، کاه، زمین، گرگ، خالو رسول، موتور برق کاکه مراد، تیشه.»
روز اول تعطیلی
مشتمل بر یک داستان «روز اول تعطیلی«، یک مقاله «خانم ها آقایان»، و یک گزرش به نام «شاد و پشیمان» است.
کی برمی‌گردی داداش جان؟
داستانی است ویژه کودکان و نوجوانان.
آبشوران
شامل سیزده قصه پیوسته است. که هر قصه نامی جداگانه دارد. و آبشخوران یکی از این قصه هاست.«خانه ما»، «دو ماهی در نقلدان»، «بیالون»، «ماهیها و غازها»، «باغچه کوچک»، «بی»، «ننه جان چه شده»، «عمو بزرگه»، «بیماری»، «حمام»، «آب پاش»، «صلح»،«آبشوران».
فصل نان
این کتاب شامل شش قصه است. «خرنفتی»، «دکان بابام»، «آبگوشت آلوچه»، «یک روز»، «عشق و کاهگل»، «بابای معصومه».
همراه آهنگهای بابام
این کتاب در برگیرنده هفت داستان کوتاه است: «انار»، «ظلم آباد»، «صلح»، «مادر نمونه من»، «سحر در سبد»، «یاره »، «همراه آهنگهای بابام».
روزنامه دیواری مدرسه ما
داستان بلند «روزنامه دیواری مدرسه ما» صورتی روایی از زبان اول شخص دارد. که نوعی اتوبوگرافی از دوران نوجوانی نویسنده به شمار می رود.
رنگینه
قصه رنگینه با تشبیهات و توصیفاتی ساده و دلنشین به شیوه و سبک و سیاق قدیمی برای کودکان نوشته شده است.
سالهای ابری – چهار جلدی
جلد اول: آن روزهای خواب و بیداری
جلد دوم: یک لحظه آفتابی
جلد سوم: آسمانهای آباد
جلد چهارم: بازداشتگاه خاکستری
و دیگر آثار …
«صمد جاودانه شد»، «درشتی»، «سلول ۱۸»، «قصه های آن سالها»، «فرهنگ افسانه های مردم ایران»، «گل طلا و کلاش قرمز»، «ابر سیاه هزار چشم»، «آتش در کتابخانه بچه‌ها»، «از ندارد تا داره »، «خاطرات صفرخان»، «رنگین کمانی که آفتاب را سلام می‌دهد»، «دانه و پیمانه».
درویشیان با سابقه بیماری بلند‌مدت و نارسایی ریوی، در روز چهارم آبان ماه سال ۱۳۹۶ بر اثر سکته مغزی در سن ۷۶ درگذشت.
