رساله اخلاق الاشراف عبید زاکانی

رساله اخلاق الأشراف عبید زاکانی آئينه تمام نمای اخلاق و خصوصیات روحی و حالات فردی و اجتماعی بسیاری از بزرگان و اشراف روزگار اوست.

کتاب اخلاق الاشراف – که رساله بسیار دلکش و شیرینی است در انتقاد اخلاق بزرگان و اشراف عهد عبید در این کتاب با عباراتی جزیل و انشائی روان و بلیغ که عین همان سبك شيرين و منین سعدی است يك عده از فضایل اخلاقی از قبیل حکمت و عفت و شجاعت و عدالت و سخاوت و حلم و وفا را مورد بحث قرار داده و ابتدا تعریف این کلمات را مطابق رأی علماء اخلاق بیان کرده و سیره قدما را در باب هر يك تقرير نموده سپس بذکر رای کسانی که ایشان را از سرشوخی «بزرگان» و « زیرکان» عهد خود نامیده در مورد هر يك از آن فضایل پرداخته و مذهب جدید اینان را در اخلاقیات مذهب مختار خوانده و راه و رسم قد ما را که در زمان عبید مهجور و مورد بی اعتنائی بوده مذهب منسوخ نامیده است، هنر نمایی و وجهه نظر انتقادی عبیدرا در این رساله و سایر مطایبات او در فصلی دیگر بتفصیل بیان خواهیم کرد. تاريخ تأليف رسالة اخلاق الاشراف سال٧٤٠ هجری است.

عبید در مقدمه این رسالهٔ عجیب انتقادی اشاره کرده است که روح بشر از گذشت سالیان دراز و هدایت مربیان و اولیاء مراحل کمال را سیر کرده و بدرك خصائص عالی نائل آمده و به تميز نيك از بد واقف شده است و مردان حق راه صلاح و درستکاری را جسته و با بنای نوع توصیه کرده اند ولی در عصر او این اصول بباژ گونه صورتی معمول و مجری بوده است، «که این را می توان از آثارش به وضوح متوجه شد.»

اخلاق الاشراف بر هفت باب قرار دارد، هر باب مشتمل بردو مذهب یکی مذهب منسوخ که قدما بر آن نهج زندگانی کرده اند، و یکی و مذهب مختار که اکنون بزرگان ما اختراع نموده اند و بنای امور معاش، و معاد بر آن نهاده.

عبید در رساله عبرت انگیز اخلاق الاشراف فضائل عمده را که عبارت از ) حکمت) و (شجاعت) و (عفت) و (عدالت) و (سخاوت) و (حلم و وفا) و (حیا و صدق و رحمت و شفقت) باشد در هفت باب مطرح کرده و اعتقاد گذشتگان را بمراعات اصول این فضائل یاد آور گشته و خاطر نشان ساخته که ابناء زمان بعنوان امری کهنه و قاعده ای منسوخ و مدروس باین اصول می نگرند و خود روشی دیگر که از هر حیث خلاف آن است برگزیده اند و مذهب مختار زمان ساخته اند. در این مذهب مختار تمام فضائل جای خود را برذائل داده اند و بدیها جانشین نیکیها شده است .

این انتقاد هزل آمیز عبید هنوز هم می تواند آئینه عبرت و وسیله اصلاح و تنبیه خلق روزگار باشد.

👉امتیاز بده.