دانته آلیگیری یا دانته آلی گی یِری و آثارش
دانته آلیگیری یا دانته آلی گی یِری (Dante Alighieri) با نام کامل (Durante degli Alighieri) در ماه مه سال ١٢٦٥ میلادی در شهر فلورانس ایتالیا بدنیا آمد .فلورانس در آن زمان یکی از جمهوریهای متعدد ایتالیا بود که برای خود استقلال داشت؛ این شهرها از لحاظ بازرگانی شهرهایی آباد و مرفه بودند.
در زمان دانته، اروپا اواخر دورانی را می گذرانید که امروزه بطور کلی «قرون وسطی» نامیده می شود. در این دوره تقریباً تمام اروپا تقسیم به سرزمینهای مستقل كوچك كوچکی شده بود که تحت تسلط فئودالها قرار داشت. قرنی که دانته در آن به دنیا آمد نزديك اواخر این دوران قرون وسطائی بود و تدریجا مقدمات تحولات اجتماعی عظیمی که در «رنسانس» و در پی آن عصر جدید را پدید آورد آغاز شده بود.
دانشگاه های متعدد در شهرهای بزرگ ایتالیا و فرانسه و آلمان و انگلستان و اتریش تأسیس شده و بسیاری از آثار برجسته فکر و ادب و علم یونانی و اسلامی بزبان لاتینی که زبان علمی اروپای آنروز بود ترجمه شده بود، واندك اندك نويسندگان و شعرا و دانشمندان بزرگی در اروپا پیدا شده بودند، و بر رویهم هنر و ذوق از خشونت و زندگی قرون وسطائی بدر می آمد.
در تمام اروپا هیچ سر زمینی به پراکندگی ایتالیا نبود. قسمت جنوبی ایتالیا جزو حکومت «ناپل وسیسیل» و قسمت مرکزی آن قلمرو پاپ و واتیکان بود، ولی از شمال رم تا بالای ایتالیا تقسیم به حکومتهای خود مختار کوچکی شده بود که چنانکه گفته شد از حيث فرهنگ و ذوق و صنعت و تجارت خیلی پیش رفته بودند، ولی همه آنها، از یکطرف اسیر اختلافات و دسته بندیهای شدید سیاسی داخلی بودند و از طرف دیگر با يكديگر در جنگ وجدال بسر می بردند.
از نظر اخلاقی غالب این جمهوریها دچار انحطاط فراوان بودند، بطوریکه دروغ و حیله و ارتشاء و پیمان شکنی و خیانت و عدم توجه به اصول شرافت برای آنها امری رایج بود؛ به همین جهت سرتاسر کمدی الهی (یکی از آثار نویسنده) پر است از شکایتهائی که شاعر از این فساد عمومی شهر و کشور خود می کند.
در چنین محیط آشفته و پردسیسه ای بود که دانته سالیان کودکی و جوانی خود را گذرانید. از تحصیلات اولیه او چندان اطلاعی در دست نیست ولی قطعی است که این تحصیلات وسیع و دامنه دار بوده؛ ظاهراً وی در دانشگاه «بولونیا» که در آن عصر شهرت خاص داشت، و نیز در دارالتعلیم فرقه مذهبی «برادران کهتر» در شهر سنتا کروچه تحصیل کرد، ولی قسمت عمده رشد فکری و فلسفی خود را مرهون دانشمند بزرگی بنام «برونتو لاتینی» Brunetto Latini بود که چندین کتاب و یکنوع «دائرة المعارف» علوم آن عصر را به زبانهای فرانسه و ایتالیائی ولاتینی نوشته بود، ودانته در سرود پانزدهم «دوزخ» خود بتفصیل و با احترام از او نام می برد.
در این دوران کودکی بود که عشق افسانه ای و معروف دانته به بئاتریکس آغاز شد. بئاتریکس دختر مردی بنام «پرتیناری» بود که نزدیکی خانوادگی با دانته داشت، و در يك میهمانی فامیلی بود که دانته برای اولین بار با دختر او ملاقات کرد در آن هنگام دانته نه سال داشت و بئاتریس هشت ساله بود، ولی خود دانته معتقد است که عشق سوزان او به بئاتریس از همین هنگام آغاز شد، و چنانکه در کتاب «زندگانی نو» می گوید «ازین هنگام بود که پا به قلمرو سلطان عشق نهاد.»
ده سال بعد وی نخستین نغمه های عاشقانه خود را بخاطر این دختر سرود ولی این عشق تا آخر به صورتی افلاطونی باقی ماند، زیرا بئاتریس با مردی دیگر شوهر کرد و در ژوئن سال ۱۲۹۰، در ٢٤ سالگی از دنیا رفت. این مرگ نابهنگام روح دانته را تکان داد و او را که هنوز شاعری تازه کار و ناپخته بود، چنان آماده شاعری کرد که عاقبت به صورت یکی از بزرگترین شاعران تاریخ جهانش در آورد .
در ادبیات جهان ستایشی که دانته ازین زن کرده نظیر ندارد، زیرا هیچ شاعری هنوز محبوبه خود را تا بدین درجه الوهیت بالا نبرده است. دانته به بئاتریس در «کمدی الهی» مقام «مظهر حق» و «نماینده لطف الهی» داده، و او را تا بحد فرشتگان ملکوت بالا برده و در عالیترین طبقه فردوس که آدمیان بدان راه می توانند یافت جای داده است.
خودش، پیش از سرودن کمدی الهی در کتاب معروف دیگرش بنام «زندگانی نو» Vita Nuova نوشته بود که : «… امید دارم دربارۀ او آن چیزی را بگویم که تاکنون درباره هیچ زنی گفته نشده است»، و کم اتفاق افتاده که کسی تا بدین پایه بقول خویش وفا کرده باشد .
در تابستان سال ۱۳۲۱، وی از طرف كنت داپولنتا، زمامدار شهر راونا (که به آنجا تبعید شده بود)، به عنوان «سفير فوق العاده» به يك مأموریت خارج رفت. در بازگشت ازین مأموریت بود که دچار تبی شدید شد و این تب در شب ١٤ سپتامبر سال ۱۳۲۱ او را به دست مرگ سپرد. درین هنگام ٥٦ سال داشت.
آثار دانته آلیگیری
کمدی الهی (دوزخ، برزخ، بهشت)
ضیافت
آهنگ‌ها
سلطنت (به زبان لاتین)
زندگانی نو
اِپیستولائه و اِکلُگائه (به زبان لاتین)
